معرفی روستای خانیک گناباد (بخش اول)

معرفی روستای خانیک گناباد

خانیک، دهی است از دهستان کاخک بخش جویمند حومه شهرستان گناباد، واقع در ۲۶ هزارگزی جنوب باختری شوسه فرعی گناباد به فردوس. این دهکده کوهستانی و هوایش گرم و سکنه اش ۱۰۷۱ تن است . مذهب اهالی شیعه و زبان آنها فارسی است. آب آنجا از قنات و محصول آنجا پنبه و تریاک و شغل اهالی زراعت و راه آن مالرو است.

این تعریفی است که مرحوم علی اکبر دهخدا (متولد 1257-وفات 1334 شمسی) حدود 100سال پیش از خانیک گناباد در لغت نامه اش نوشته است که می توان گفت با آنچه که امروز می بینی خیلی فرق دارد.

خانیک گناباد یا همان خانیک خودمان، روستای کوهستانی، زیبا و خوش آب و هوایی است که در 32 کیلومتری جنوب گناباد قرار گرفته و به لحاظ تقسیمات شهری تابعه بخش کاخک گناباد است. برای اینکه به روستای ما بروی باید به اول گناباد یعنی ابتدای جاده فردوس-کاخک بروی. از اینجا تا خانیک 32 کیلومتر راه است. هم می توانی از جاده کاخک بروی هم از جاده فردوس که ما به آن جاده کلات می گوییم. از هر جاده که بروی مسیر حالت سربالایی ملایم و گاهی تند خود را دارد. حدودا یک کیلومتر بالاتر از گناباد به یک سه راهی می رسی. اینجا همان جایی است که گفتم می توانی از هر راهی که خواستی بروی و به خانیک ما برسی. اگر بخواهی به زیارت امامزاده سلطان محمدعابد(ع) که فرزند امام موسی کاظم علیه السلام و برادر تنی امام رضا(ع) می باشد بروی، باید وارد جاده کاخک شوی و بیست کیلومتر راه را که سربالایی ملایم است پشت سر بگذاری تا به کاخک برسی. اگر هم نخواستی همین جاده را مستقیم ادامه می دهی. فاصله اینجا تا خانیک از هر هردو مسیر تقریبا یکی است اما نمی دانم چه فلسفه ای است که همه دوست دارند از مسیر مستقیم یعنی همان جاده کلات به خانیک بروند. شاید بخاطر جاده کلات باشد که در مقایسه با جاده کاخک کمی متنوع تر است. شاید هم فکر می کنند اگر از مسیر کاخک بروند به قول خودمان الاف خواهند شد چون باید از بین کاخک بگذرند و خواهی ناخواهی توقف های ناخواسته ای خواهند داشت. شاید هم دلیلش اینها نباشد. این حسی بود که همه داشتند و دارند. قدیم ها که آقای کیانی راننده مینی بوس خانیک از گناباد با مسافران به سمت ده می رفت، نوعی حس مشترک بین همه بچه ها وجود داشت و همه شان دوست داشتند از جاده کلات برود. ما هم امروز از همین جاده کلات می رویم.

حدود 19 کیلومتر که از این سه راهی جلوتر می رویم به یک سه راهی می رسیم که از قدیم به آن می گویند سر راه کلات. مسیر مستقیم که از بین کوه ها می گذرد به فردوس و بشرویه و طبس می رود. در سمت چپ یک راه آسفالت شده وجود دارد. از اینجا طبق تابلوی نصب شده کنار جاده، یازده کیلومتر مانده تا امامزاده سلطان محمود جوانمرد (ع) خانیک. تا اینجا جاده تقریبا یکنواخت و بیابان مانند بود اما به بعد هرچه جلوتر می روی به تنوع و طبیعت سرسبزتری می رسی. تا خانیک راهی نمانده. برای رسیدن هم خیلی عجله نمی کنی. از سر جاده کلات به سمت کاخک حدود شش کیلومتر رانندگی می کنی تا می رسی به یک سه راهی که به سه راه کلات یا سر راه کلات مشهور است، مستقیمش می شود کاخک و دست راستش که طبیعت و کوه و درخت است به سمت دیسفان و خانیک ما منتهی می شود. اگر از مسیر گناباد-کاخک می آمدید به همین نقطه می رسیدید اما از آن طرف. تابلویی در کنار جاده می بینی که نوشته شده فاصله تا دیسفان پنج کیلومتر و تا خانیک 10 کیلومتر. غلط است چون از اینجا تا دیسفان حداکثر دو کیلومتر و تا خانیک ما هم حداکثر پنج کیلومتر است. قدیم ها در این نقطه یک آب انبار بود که حدود 20 پله به زیر زمین پایین می رفت و مسافران و رهگذران تشنه را سیراب می کرد. آن سالها مثل امروز نبود. سه یا چهار ماشین در روستا بود. اگر از آنها کسی جا می ماند می بایست تا این نقطه یعنی سر راه کلات می آمد و در آنجا منتظر ماشین های عبوری که خیلی هم دیر دیر می آمدند می ماند. بگذریم!

 تا اینجا تقریبا هرچه دیدی بیابان بود و این اواخر نیز زمین کشاورزی و تک و توکی هم درخت. اما به بعدش قشنگ تر می شود. چهار کیلومتر مانده تا برسیم خانیک، البته قبلش باید دیسفان را رد کنی. از سه راه که به سمت دیسفان حرکت می کنی درختان توتی را می بینی که تا ده ها متر جلوتر دردو طرف جاده ایستاده اند. منظره قشنگی است بخصوص در بهار که درخت ها سبزند و زمین های اطرافش هم سرسبزتر. مقابلت هم کوه است که کوه های خانیک اند و از دور دیده می شود که هنوز بعضی قسمت هایش برف دارد. در میان زمین ها زنان و مردان سالخورده ای را می بینی که به روش زندگی آباء و اجدادشان وفادار مانده اند و سرگرم کار و کشاورزی شان هستند. حس خوبی داری. این صحنه ها خیلی تو را راضی می کند. هر چه بالاتر می روی سربالایی تندتر می شود. از دور گنبد آبی رنگی دیده می شود که گنبد امام زاده سلطان احمد جوانمرد علیه السلام روستای دیسفان است. سلام می دهی و نگاهش می کنی و ردی می شوی.

کمی بالاتر به جایی می رسی که به آنجا می گویند "مون دسپو" که کتابی اش می شود "وسط دیسفان". از قدیم به ما گفته اند دسپو ما هم همین را یاد گرفته ایم. به مردمش هم می گوییم دسپونی. سربالایی تندتر می شود. دیسفان به خانیک جاده اش پر پیچ و خم و باریک اما پردرخت و زمین کشاورزی است. جاده در بین دو کوه قرار گرفته که فاصله دو کوه با هم نیز شاید پانصد متر هم نباشد. جلوتر که می روی به پیچی می رسی که به پیچ امامزاده مشهور است. از پشت آن پیچ امامزاده سلطان محمود جوانمرد علیه السلام از نوادگان امام موسی کاظم (ع) خانیک (برادر امامزاده دیسفان) ظاهر می شود. حس خودمانی تری نسبت به او داری و سلام گرم تری می دهی, اگر هم خیلی دلتنگش شده باشی، اشکت خود بخود می ریزد. این حس و حال می گوید که دلت اینجاست هرچند خودت دوری. از اینجا به بعد همه چیز از زمین گرفته تا درخت و کوه و... همه متعلق به خانیکی هاست. تا خانیک یک کیلومتر بیشتر نمانده یعنی همان جایی که بهشت مسافران شهرهای مجاور است و در ایام مختلف سال هر طور که شده خودشان را به آنجا می رسانند.

به سر گدار مهزود که می رسی برمی گردی و می ایستی و پشت سرت سرت را نگاه می کنی (شب ها بهتر دیده می شود).  آن دوردست ها کورسوسویی از نور می بینی که نسبت به جایگاهی که هستی خیلی در پایین قرار گرفته. آنجا همان شهر گناباد است که 35 دقیقه قبل آنجا بودی. اینجا نسبت به شهر گناباد در ارتفاع بالایی قرار گرفته و طبیعی است که آب و هوا و طبیعتش رویای شب و روز مسافران ناخوانده باشد. یادم رفت بگویم، خود گناباد شهر خشک، گرم و بی طبیعتی است که مردمش بناچار باید وقتی بخواهند آب و هوایی عوض کنند کجا بهتر از خانیک ما که می آیند و هرکجا و هر زمین و درختی را که بخواهند اختیار می کنند و کسی هم نیست به آنها چیزی بگوید. صبح تا شب (معمولا روزهای جمعه و سیزده بدرها) می آیند و در زیر سایه درختان و زمین های مردم جا پهن می کنند و وقتی هم که می روند آثار حضورشان در زمین و درخت و طبیعت خدا می ماند. 

ادامه دارد....