آیین برات در روستای خانیک گناباد
"برات" در اسناد بانکی به سند معتبری گفته می شود که در قبال دریافت وجه داده می شود. اما در ادبیات دینی و فرهنگ عامه مردم استان های خراسان جنوبی، شمالی و رضوی معنی دیگری دارد. روزهای دوازدهم، سیزدهم و چهاردهم ماه شعبان هر سال در فرهنگ عمومی و باورهای دینی مردم این سه استان بخصوص مردم روستای خانیک به روزهای برات شهرت دارند. ممکن است برگزاری برات در استان ها و شهرهای مختلف خراسان به لحاظ روز، ساعت و کیفیت با یکدیگر تفاوت هایی داشته باشند اما همه یک مبنا و اصل مشترک دارند.
برات آیین همنشینی با خفتگان در خاک است. اگر از برات سال گذشته تا امسال کسی فوت کرده باشد در اصطلاح می گویند برات اول اوست. عزیزازدست داده ها در ایام برات با پهن کردن فرش بر سر مزار آنها و دادن خیرات، قرائت قرآن و فاتحه و روضه خوانی، یاد و خاطره عزیزانشان را گرامی داشته و ثواب این اعمال را به روح آنها هدیه می کنند.
در خانیک و شاید هم جاهای دیگر به کسانی که به تازگی درگذشته اند، "مرده تازه" می گویند. در روزهای برات، قبور مرده تازه ها در بین قبور دیگر نمایان تر است چرا که صاحبان عزا گرداگرد مزار عزیزانشان با لباس مشکی حلقه می زنند و از مردمی که برای فاتحه خوانی و عرض تسلیت می آیند با گلاب، خرما، کیک و تنقلات دیگر پذیرایی می کنند. متاسفانه پذیرایی که امروزه در کنار قبور باب شده (سیب، موز، ساندیس، کیک و غیره) با چیزی که از قبل وجود داشته (نُقل، کشمش،نخود، آرد نخود یا همان قهوه خودمان و...) قابل مقایسه با گذشته نیست چرا که هم حجیم تر شده و هم پرهزینه تر. هر چه هم که می گذرد این پدیده وضعیت جدیدتری به خود می گیرد.
